Հայերին Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձնելու իրական հնարավորություն կա։ Այս մասին «Ազատություն» ռադիոկայանի հայկական ծառայությանը տված հարցազրույցում ասել է Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի հիմնարար իրավունքների պաշտպանության կոմիտեի ղեկավար, ՀՀ ԱԳՆ նախկին ղեկավար Վարդան Օսկանյանը։

Նա հանցագործություն է անվանել այնտեղից վտարված հայերի Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձի մասին չխոսելը։

Նախկին արտգործնախարարը հավելել է, որ այսօր այս հարցը պետք է բարձրացվի, սա իրական խնդիր է, և ամբողջ աշխարհը խոսում է դրա մասին։

Օսկանյանը հիշեցրել է, որ կա Միջազգային դատարանի որոշումը, ինչպես նաև ԱՄՆ-ի, Եվրոպայի և Ռուսաստանի հայտարարությունները հայերին Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձնելու անհրաժեշտության մասին, այնպես որ ցանկացած հարցում է հնարավոր  դաշնակից գտնել, եթե հաջողվում է  խնդիրը ձևակերպել այնպես, որ հետաքրքիր լինի այն։

«Նույնիսկ Ադրբեջանն է խոսում Լեռնային Ղարաբաղ հայերի վերադարձի մասին, թեև նրա ընկալումը մի փոքր այլ է։ Վերադարձի իրավունք կա, և դիվանագիտական աշխատանքի միջոցով հնարավոր կլինի ձեռք բերել երաշխիքներ և պայմաններ, որ հայերն իրենց ապահով զգան վերադառնալիս։ Եթե Հայաստանի իշխանություններն իրենց վրա վերցնեն այդ գործը, ապա գաղափարի իրագործման հավանականությունը 60-70 տոկոսի սահմաններում էր։ Առանց այս աջակցության այս հավանականությունը 50%-ից ցածր է»,- նկատել է նախկին նախարարը։

Նա հույս է հայտնել, որ Հայաստանի իշխանություններն իրենք էլ կգիտակցեն այս հարցի կարեւորությունը։ Օսկանյանի կարծիքով, հայերի վերադարձով Լեռնային Ղարաբաղ, միջազգային երաշխիքների առկայության դեպքում, հնարավոր կլինի կայուն խաղաղության հասնել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։

Օսկանյանը Լեռնային Ղարաբաղն անվանել է տարածաշրջանի ամենահայկական տարածքը, և ոչ ոք չպետք է բողոք ունենա այս փաստի դեմ։ «Հայաստանը խոսում է ամեն գնով խաղաղության մասին, բայց Ադրբեջանը խոսում է ոչ թե դրա մասին, այլ այսպես կոչված ռեւանշիզմի վերացման մասին։ Այս երկու ինքնաթիռները չեն կարող շփման կետ ունենալ։ Ադրբեջանի կողմից այս, այսպես կոչված, ռեւանշիզմը նշանակում է մեր իրավունքների պաշտպանություն։ Այս հարցի լուծումը հնարավոր է միայն այն դեպքում, եթե այն լինի գոնե մասամբ արդարացի։ Գոյություն ունի միջազգային իրավունք, որը թույլ է տալիս հակամարտությունների արդյունքում տեղահանվածներին վերադառնալ իրենց տները։

Ադրբեջանն ասում է՝ թող վերադառնան որպես Ադրբեջանի քաղաքացի։ ԱՄՆ-ը բարձրացրել է նշաձողը և ասում է. «Մենք այնպես կանենք, որ հայերի հետ ոչինչ չպատահի, երբ նրանք վերադառնան Լեռնային Ղարաբաղ»: Մենք մեր կողմից ասում ենք, որ լրացուցիչ մեխանիզմ է պետք։ Կոչ ենք անում միջազգային երաշխիքների առկայության դեպքում հայերին հավաքական վերադարձնել»,- պարզաբանել է Հայաստանի ԱԳՆ նախկին ղեկավարը։

Նրա խոսքով, հայերը կվերադառնան Լեռնային Ղարաբաղ, եթե լինի Լեռնային Ղարաբաղ-ԵԱՀԿ կամ Լեռնային Ղարաբաղ-ՄԱԿ մակարդակով համատեղ վարչակազմ, որը կարող է լինել անցումային և ժամանակավոր։

«Այս ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղի և Ադրբեջանի միջև տեղի կունենան բանակցություններ, որոնց արդյունքում նրանք կգան հայության ճակատագրի խնդրի լուծմանը։

Ես չեմ խոսում ինքնավարության կարգավիճակի կամ այլ կարգավիճակի մասին։ Թող ժողովուրդն ինքը որոշի դա ապագայում։ Հայաստանի իշխանությունները պարտավոր են դա մտցնել իրենց օրակարգ, քանի որ հենց իրենց սխալների պատճառով են այս մարդիկ հայտնվել ստեղծված իրավիճակում։ Նրանց սխալների արդյունքում կորել է Լեռնային Ղարաբաղը։ Նրանք պարտավոր են նպաստել հայերի` Լեռնային Ղարաբաղ վերադարձի պահանջին։

Եթե Հայաստանի իշխանություններն ավելի վաղ, ինչպես ասացի, բարձրացնեին Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար կարգավիճակի հարցը, ինչպես դա խորհրդային տարիներին էր, ապա այսօր իրավիճակն այլ կլիներ»,- ասաց Օսկանյանը։

Նա Հայաստանի իշխանություններին  կոչ արեց լսել իրեն, վստահություն հայտնելով, որ միջազգային հանրությունը կաջակցի այս օրակարգին և Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կայուն խաղաղությանը, հակառակ դեպքում իրավիճակը էլ ավելի կվատթարանա։

Նախկին նախարարը պատրաստակամություն է հայտնել աշխատել իշխանությունների հետ միասին։